ผิวหนังอักเสบจากแมลงปีกแข็ง
วันหยุดเดือนที่ผ่านมา น้องลูกหมีไปเที่ยวแคมป์กับเพื่อนที่โรงเรียน หลังจากกลับมาก็มีผื่นแดงที่ใบหน้าตอนตื่นนอนตอนเช้า ผื่นลามมากขึ้น แสบ และกลายเป็นตุ่มน้ำ คุณแม่เป็นกังวลมากค่ะ ไม่รู้ว่าเป็นงูสวัดมั้ย และถ้าหายแล้วน้องจะมีรอยแผลเป็นมั้ยคะ
คุณหมอซักประวัติแล้ว สงสัยว่าน้องลูกหมีจะเป็นผื่นที่มีสาเหตุมาจากการสัมผัสโดนสารของแมลงปีกแข็ง จึงมีอาการผิวหนังอักเสบจากแมลงปีกแข็ง (Paederous dermatitis หรือ blister beetle dermatitis) มีกลุ่มแมลง 2 ชนิดที่เป็นสาเหตุทำให้เกิดผื่น คือ Blister beetles และ Rove beetles ซึ่งเป็นกลุ่มแมลงปีกแข็ง เช่น ด้วงน้ำมัน แมลงก้นกระดกหรือด้วงก้นกระดก แมลงก้นกระดกมีขนาดลำตัวยาวประมาณ 0.7 – 1 เซนติเมตร ลำตัวเป็นปล้องๆ สีส้มดำ แมลงกลุ่มนี้ส่วนใหญ่จะกินพืช ช่วยควบคุมการระบาดของแมลงศัตรูพืช ช่วยกำจัดไข่หนอนผีเสื้อ หนอนแมลงวัน อาศัยตามพื้นดินที่มีพืชปกคลุม เช่น แปลงผัก ทุ่งนา ปกติแมลงก้นกระดกจะไม่ปล่อยสารพิษหรือทำอันตรายต่อคน แต่เราจะได้รับสาร Pederin ที่ปล่อยจากตัวของแมลงเมื่อสัมผัสโดนแมลง ไปขยี้ หรือปัดโดนบริเวณผิวหนัง ช่วงแรกจะมีผื่นแดง แสบร้อน และคัน ต่อมาจะกลายเป็นตุ่มน้ำ หรือตุ่มหนอง และค่อยๆ ตกสะเก็ดใน 7 – 10 วัน ถ้ามีการติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำแทรกซ้อน จะทำให้ผื่นหายช้าลงและมีโอกาสเกิดเป็นรอยดำตามมา ความรุนแรงของการอักเสบบริเวณผิวหนังจะขึ้นกับความเข้มข้นของสาร Pederin ที่สัมผัสโดน ถ้าสัมผัสโดนเพียงเล็กน้อย อาการผื่นจะไม่รุนแรง โดยจะพบแค่ผื่นแดงและจะค่อยๆ หายเป็นรอยดำใน 3 – 4 วัน ลักษณะผื่นผิวหนังอักเสบชนิดนี้ จะมีผื่นที่มีลักษณะจำเพาะคือ ถ้าพบบริเวณข้อพับ เช่น ข้อพับแขน รักแร้ ผื่นจะมีลักษณะประกบกัน หรือที่เรียกว่า kissing lesion ส่วนผื่นที่เกิดเป็นทางยาว อาจเกิดจากการปัดแมลง และผื่นจะเป็นตามรอยที่ปัด
ในช่วงฤดูฝนต่อกับฤดูหนาวเป็นช่วงที่มีการระบาดของโรคมากสุดในทุกๆ ปี หากสัมผัสถูกตัวของแมลงให้รีบล้างด้วยสบู่นาน 5 – 10 นาที ถ้าเกิดเพียงรอยแดงเล็กน้อย ผื่นจะสามารถหายเองได้ การใช้ยาสเตียรอยด์ทาจะทำให้ลดอาการคันลง ถ้าแสบให้ประคบเย็น ถ้าผื่นกลายเป็นตุ่มน้ำควรรีบพาไปพบแพทย์
เนื่องจากน้องลูกหมีคัน บ่นแสบ และร้องไห้เยอะ ผื่นลามจากบริเวณหน้าผากไปที่ขอบตาขวา คุณหมอจึงให้น้องลูกหมีทานยาแก้อักเสบ ทายาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย (แบบเดียวกับที่ใช้ป้ายตา เพราะน้องลูกหมีอาจขยี้ยาเข้าตาได้) และรับประทานยาแอนติฮีตามีนเพื่อลดอาการคัน สัปดาห์แรกคุณแม่ประคบแผลด้วยการประคบน้ำเกลือ ผื่นค่อยๆ ดีขึ้น ต่อมาสัปดาห์ที่ 3 ก็กลายเป็นสีน้ำตาลจางๆ
คุณหมอบอกน้องลูกหมีว่า เวลาเด็กๆ ไปเที่ยวต่างจังหวัด อย่าจับแมลงด้วยมือเปล่า ถ้ามีตัวแมลงมาเกาะไม่ควรใช้มือปัด อาจใช้วิธีเป่าเพื่อให้แมลงหลุดออกไป ก่อนนอนควรสำรวจที่นอนและหมอน ถ้าเจอตัวแมลงไม่ควรใช้มือปัดออกเอง ให้ไปตามคุณพ่อหรือคุณแม่ ใช้กระดาษค่อยๆ รองแมลงออก แล้วค่อยนำไปปล่อยจะปลอดภัยกว่า ถ้าช่วงที่ฝนตกมีแมลงเยอะ อาจกางมุ้ง เปิดไฟเฉพาะเท่าที่จำเป็น นอกจากจะช่วยให้ลูกหมีและเพื่อนๆ นอนหลับสนิทแล้ว ยังช่วยทำให้น้องลูกหมีปลอดภัยจากแมลงก้นกระดกที่ชอบออกมาเล่นแสงไฟด้วยค่ะ.