Birthmarks (รอยตำหนิที่พบได้ในทารกแรกเกิด)
Birthmarks
Birthmarks รอยตำหนิที่พบได้ตั้งแต่แรกเกิด พบได้บ่อยในทารกแรกเกิดหรือภายในเดือนแรก ซึ่งคุณแม่หลายท่านก็กังวลว่า ปานเมื่อโตขึ้นจะจางได้มั้ย หรือมีความเสี่ยงที่จะกลายเป็นเนื้อร้ายมั้ย ต้องตัดออกเลยมั้ยคะ จะเป็นแผลเป็น?? รักษาด้วยเลเซอร์หายมั้ยคะ
ไฝหรือปาน เป็นสีผิวหนังที่คล้ำผิดปกติจากการมีการเพิ่มจำนวนของเม็ดสีผิว ส่วนใหญ่ไฝจะนูนขึ้นจากผิวหนังเล็กน้อย แต่จะพบได้ทั้งลักษณะแบนราบ นูน ขรุขระ หรือเป็นก้านยื่นออกมา มีทั้งมีขนและไม่มีขน เมลาโนไซด์ (melanocytes) คือ เซลล์ที่ผลิตเม็ดสีผิว ซึ่งเรียกว่าเมลานิน (melanin) ความผิดปกติของสีผิวเกิดจากการทำงานของเมลาโนไซด์ที่ผิดปกติ หรืออาจเกิดจากการที่มีเมลาโนไซด์มากขึ้นหรือลดลง
ปานแต่กำเนิดที่พบได้บ่อย ได้แก่
1. Hyperpigmented Birthmarks หมายถึงปานในกลุ่มสีเข้ม เช่น สีน้ำตาล สีดำ เกิดจากการสะสมของเม็ดสีจำนวนมากบริเวณชั้นใต้ผิวหนัง
Mongolian spots ปานมองโกเลียน เป็นผื่นสีน้ำตาลอมเทา เขียวเข้มอมน้ำเงิน พบได้บ่อยบริเวณก้นและสะโพก แต่อาจพบบริเวณอื่นเช่นแขนขาได้ เมื่อเด็กโตขึ้นปานจะค่อยๆจางลง เหลือเพียงร้อยละ 3-4 ในเด็กที่อายุมากกว่า 5 ปี แต่ถ้าคุณแม่รู้สึกว่า มีจำนวนเพิ่มขึ้นและมีขนาดใหญ่ ควรพาไปพบแพทย์เพื่อตรวจรักษาเพิ่มเติม เนื่องจากอาจพบปานร่วมกับโรค Hunter syndrome และ GM1 gangliosidosis ได้
Café-au-lait spots ปานสีกาแฟใส่นม เป็นผื่นสีน้ำตาลอ่อน พบได้ร้อยละ 0.3-18 ของทารกแรกเกิด โดยจะเพิ่มจำนวนและขนาดขึ้น เมื่อายุมากขึ้น พบได้ทั้งทรงกลม ทรงรี พบได้ทุกบริเวณของร่างกาย ถ้ามี Café-au-lait spots แค่ 1-2 อัน ไม่ต้องกังวล แต่ถ้าหลังลูกอายุ 5 ปีพบ Café-au-lait spots ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 5 มิลลิเมตรและมีจำนวนมากกว่า 5 อันอาจพบได้ในโรคท้าวแสนปม(Neurofibromatosis) ซึ่งโรคผิวหนังที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม โดยมีลักษณะเฉพาะทางผิวหนังและพบร่วมกับอาการผิดปกติในระบบอื่นได้ด้วย เช่น ตา กระดูก สมอง และความดันโลหิตสูง ถ้าปาน Café-au-lait spots ที่มีขนาดใหญ่มากยังนึกถึงโรค McCune-Albright syndrome ได้อีกด้วยค่ะ
Congenital melanocytic nevi เป็นปานสีดำที่พบตั้งแต่แรกเกิดหรือภายในอายุ 2-3 เดือน เกิดจากการแบ่งตัวเพิ่มของเซลล์ที่สร้างเม็ดสี มีทั้งเป็นผื่นราบและนูน สีดำ น้ำตาลเข้า กรณีปานมีขนาดใหญ่บริเวณไขสันหลังอาจพบร่วมกับความผิดปกติของโรคทางสมองได้ด้วย ซึ่งถ้าปานชนิดนี้โตเร็ว สีเปลี่ยนไป ควรติดตามการรักษา เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งผิวหนังได้
Nevus of Ota and Ito ปานโอตะเป็นปานสีน้ำเงินอมเทา หรือน้ำเงินดำ บริเวณใบหน้า ขอบตา ขมับ พบตามผิวหนังตรงตำแหน่งที่เลี้ยงด้วยเส้นประสาทคู่ที่ 5 แขนงที่ 1 หรือ 2 มักพบด้านเดียว พบในเด็กผู้หญิงมากกว่าเด็กชาย 1 ใน 3 พบได้ตั้งแต่แรกเกิด แต่บางรายพบตอนเข้าสู่วัยรุ่น กรณีพบที่ลำตัวท่อนบนด้วย เรียก Nevus of Ito เด็กๆที่เป็นปานโอตะใกล้ๆตาจะมีโอกาสเป็นต้อหินได้ เนื่องจากมีการสะสมของเซลล์เม็ดสีในเยื่อบุตา จึงควรติดตามอาการกับจักษุแพทย์ด้วย เมื่อเด็กโตขึ้น สามารถรักษาได้ด้วยเลเซอร์ เช่น Q-switched ruby หรือ Nd:YAG
2. Hyperpigmented Birthmarks ปานสีขาวที่พบในทารกแรกเกิด
Nevus depigmentosus หรือ Hypomelanosis of Ito เป็นปานสีขาว ขอบหยัก รูปรี พบได้ตั้งแต่แรกเกิด มักพบที่เดียว ปกติไม่ต้องรักษา
Ash leaf spots ลักษณะเป็นวงรี สีขาว ขนาด 2 -12 มิลลิเมตร ส่วนใหญ่พบตั้งแต่แรกเกิด ซึ่งถ้าคุณหมอตรวจพบ Ash leaf ให้เฝ้าระวังโรค Tuberous sclerosis
ส่วนหนึ่งของ birthmark ที่พบในเด็กทารกแรกเกิด เมื่อโตขึ้นจะหายได้เอง โดยไม่ต้องรับการรักษา ปานบางชนิดจะคงอยู่ตลอดชีวิต บางชนิดพบร่วมกับความผิดปกติของโรคอื่น ถ้าลูกมีปานแล้วไม่แน่ใจว่าเป็นปานชนิดไหน ควรไปปรึกษาคุณหมอนะคะ